Fundusze Europejskie wspierają publiczną infrastrukturę B+R
06.03.2025
Holobiont roślinny, blockchain w rolnictwie czy też odzysk energii i surowców z odpadów to przykładowe obszary badań, które będą możliwe dzięki Funduszom Europejskim. W dniu 5 marca 2025 r. w siedzibie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Lublinie Marszałek Województwa Lubelskiego Jarosław Stawiarski oraz Wicemarszałek Województwa Lubelskiego Piotr Breś podpisali 6 umów z organizacjami badawczymi, których realizacja wesprze infrastrukturę badawczo-rozwojową w regionie. Wartość zawartych umów o dofinasowanie przekracza 53 mln zł., z czego blisko 36 mln zł. to wsparcie UE w ramach Działania 1.1 Regionalna infrastruktura badawczo-rozwojowa programu Fundusze Europejskie dla Lubelskiego 2021-2027.
Podpisanie umów o dofinansowanie jest efektem rozstrzygnięcia naboru ogłoszonego dnia 29 maja 2024 r. w zakresie wyboru projektów do dofinansowania w sposób konkurencyjny w ramach Działania 1.1 Regionalna infrastruktura badawczo-rozwojowa, w którym alokacja wynosiła 10,6 mln euro, czyli niemal 45 mln zł. Dofinansowanie w ramach naboru mogły otrzymać projekty dotyczące rozwoju infrastruktury B+R organizacji badawczych prowadzących działalność gospodarczą oraz wsparcia rozwoju kompetencji osób zarządzających infrastrukturą B+R w celu podniesienia poziomu jej komercyjnego wykorzystania. Wnioskodawcami uprawnionymi do ubiegania się o dofinansowanie były organizacje badawcze realizujące przedsięwzięcia służące realizacji agendy badawczej, której zakres jest zgodny z regionalnymi inteligentnymi specjalizacjami, a są to: żywność wysokiej jakości, zielona gospodarka, zdrowe społeczeństwo, cyfrowe społeczeństwo oraz technologie materiałowe, procesy produkcyjne i logistyczne.
Zanim jednak ogłoszono przedmiotowy nabór, propozycje przedsięwzięć w zakresie publicznej infrastruktury B+R musiały uzyskać pozytywną opinię strony rządowej (tj. ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego oraz ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki) w ramach procedury opiniowania przedsięwzięć z zakresu infrastruktury badawczej zidentyfikowanej na poziomie regionalnym jako strategiczna regionalna infrastruktura badawcza.
W przedmiotowym naborze złożono 8 wniosków o dofinansowanie projektów, z czego dofinansowanie uzyskało 6 projektów, będących przedmiotem podpisanych dziś umów. Umowy te zawarto z 4 organizacjami badawczymi naszego regionu: Instytutem Agrofizyki im. Bohdana Dobrzańskiego PAN w Lublinie (1 projekt), Instytutem Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa-Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach (1 projekt), Uniwersytetem Przyrodniczym w Lublinie (1 projekt) oraz Politechniką Lubelską (3 projekty). Kwoty dofinansowania UE w poszczególnych umowach kształtują się od ponad 3 mln zł do blisko 9,5 mln zł.
O projektach
W ramach realizacji przedmiotowych projektów Beneficjenci będą mogli stworzyć nowe lub doposażyć istniejące jednostki badawcze w nowoczesną aparaturę i dodatkowe wyposażenie w zakresie publicznej infrastruktury badawczej oraz dodatkowo rozwijać kompetencje osób zarządzających infrastrukturą B+R.
W ramach projektu pn. „Wzmocnienie potencjału laboratoriów Instytutu Agrofizyki PAN w celu prowadzenia badań w obszarze holobiontu roślinnego” Instytutu Agrofizyki im. Bohdana Dobrzańskiego PAN będą prowadzone badania nad metaorganizmami zwanymi holobiontami, których składniki i występujące zależności pomiędzy organizmami (biontami) wchodzącymi w skład danego systemu, są kluczowe dla produktywności rolnej, jakości płodów rolnych oraz ich wpływu na zdrowie ludzi i zwierząt. Nadadzą one nowy potencjał i możliwości inicjowania rozwoju i współpracy w obszarach gospodarczych strategicznych dla regionu i kraju. Efekty w postaci m.in. nowych usług, biopreparatów i biomateriałów będą dostępne w okresie do 5 lat po zakończeniu inwestycji.
Z kolei Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy w Puławach w ramach projektu „Uzupełnienie infrastruktury badawczej Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach w kontekście realizacji badań w obszarze regionalnych inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego na rzecz sektora gospodarczego” zrealizuje program badawczy, którego celem jest zapewnienie długoterminowej produkcji rolnej przy jednoczesnym minimalizowaniu presji na środowisko naturalne poprzez podejmowanie działań zrównoważonych w zakresie podniesienia odporności gleb i efektywnej gospodarki wodnej. Istotnym celem realizacji agendy jest również opracowanie odpowiednich modeli działania i wdrożenia ich do praktyki w ramach współpracy z przedsiębiorstwami tj. digitalizacja rolnictwa, opracowania technik blockchain w rolnictwie (tj. rejestr zdecentralizowanych danych, które są bezpiecznie współużytkowane), robotyzacja i automatyzacja, opracowywanie technologii przetwarzania odpadów z produkcji rolnej i spożywczej, ochrony zasobów wodnych, opracowanie systemów ochrony roślin, opracowanie metod służących ograniczeniu degradacji gleb.
Przedmiotem projektu Uniwersytetu Przyrodniczego pn. „Laboratorium AgroBioNano-Technologii” jest rozwój infrastruktury B+R na potrzeby utworzenia nowego laboratorium w celu podniesienia jakości współpracy jednostek naukowych z sektorem biznesu i dostosowania poziomu kształcenia do potrzeb rynku pracy. W ramach projektu zakupiony zostanie zestaw kwadrupolowego spektrometru mas sprzężonego z systemem automatycznej analizy Single Cell oraz Single Particle, systemem specjacji HPLC oraz cytometrem przepływowym, inkubator do hodowli komórek, wirówka oraz komora laminarna z mikroskopem optycznym. Oprócz tego Beneficjent przewiduje również szkolenia w zakresie komercjalizacji badań oraz transferu technologii, w tym prowadzenia negocjacji.
Politechnika Lubelska zrealizuje 3 projekty. W ramach pierwszego z nich, „Laboratorium Inteligentnych Systemów Diagnostycznych w Inżynierii Wysokonapięciowej (LabTech)”, zostaną opracowane inteligentne układy diagnostyczne pozwalające na kontrolę stanu technicznego urządzeń elektroenergetycznych nowo produkowanych i już stosowanych w systemach przesyłu/dystrybucji energii elektrycznej, w tym wykorzystujących szkodliwe medium izolacyjne, jakim jest gaz SF6.
Drugi projekt - pn. „Wsparcie infrastrukturalne badań i rozwoju innowacyjnych, energooszczędnych, proekologicznych materiałów oraz technologii do zastosowań w środkach transportu, maszynach technologicznych i medycynie” - dotyczy inżynierii: mechanicznej, materiałowej i biomedycznej. Wyzwania Przemysłu 4.0 wymagają prowadzenia interdyscyplinarnych prac B+R ukierunkowanych na opracowanie innowacyjnych, energooszczędnych i proekologicznych materiałów i technologii do zastosowań w środkach transportu, maszynach technologicznych i medycynie.
Celem trzeciego projektu, „Centrum badawcze odzysku energii i surowców z odpadów”, jest utworzenie nowoczesnego centrum badawczego, które zajmować się będzie badaniem odzysku energii i surowców z odpadów, wspierając tym samym działania na rzecz zrównoważonego rozwoju regionu. Działania centrum będą skupiać się na intensyfikacji wykorzystania odpadów i biomasy, obniżeniu energochłonności i śladu węglowego procesów przetwarzania, a także na poprawie efektywności odzysku energii i cennych surowców ze ścieków, odpadów mineralnych i organicznych. Badania obejmą również ocenę możliwości tworzenia nowych materiałów na bazie odpadów i produktów ubocznych, w tym zwiększających retencję wodną gleb.
Korzyści dla regionu
W ramach realizacji projektów powstanie lub zostanie objętych wsparciem 21 laboratoriów badawczych. Powstanie unikalny w regionie i w skali kraju ośrodek specjalizujący się w badaniach przemysłowych i pracach rozwojowych holobiontu roślinnego - dla rozwoju zrównoważonych strategii hodowlanych i produkcyjnych oraz rolnictwa ekologicznego. Wśród rezultatów projektów znalazło się również unikalne w skali kraju laboratorium i uzyskanie akredytacji, w którym będzie możliwość prowadzenia badań B+R w zakresie innowacyjnych systemów monitoringu parametrów i zarządzania elektroenergetycznego infrastrukturą sieciową. Pozwoli to na wyniesienie województwa lubelskiego do rangi znaczącego ośrodka naukowo-badawczego w dziedzinie inżynierii wysokonapięciowej (WN) w kraju i na świecie. Planowana do utworzenia platforma badawcza do eksperymentalnej weryfikacji modeli analitycznych i numerycznych innowacyjnych struktur inteligentnych wykonanych z hybrydowych materiałów kompozytowych umożliwi badania nad odzyskiwaniem energii z drgań tych struktur za pomocą materiałów inteligentnych. Wyniki tych badań będą zastosowane do projektowania nowoczesnych struktur lotniczych i kosmicznych oraz energooszczędnych maszyn, nowoczesnych elektrowni wiatrowych i systemów odzyskiwania energii z fal morskich.
Z kolei zakupiona w ramach projektów aparatura badawcza zapewni m.in. rozwój nowoczesnych technologii materiałowych, tj. innowacyjnych materiałów o podwyższonej wytrzymałości i trwałości, oraz niskoodpadowych technologii wytwarzania i innowacyjnych metod oceny jakości. Nastąpi również rozwój innowacyjnych procesów produkcji: cyfryzacji, metod projektowania i prototypowania oraz wirtualnych symulacji, w tym z zastosowaniem robotów współpracujących. Realizacja przedmiotowych projektów przyczyni się również do rozwoju nowoczesnych technologii energooszczędnych i bezemisyjnych środków transportu w zakresie aerodynamiki i optymalizacji budowy pojazdów, napędów wodorowych, w szczególności do zastosowań w autobusach.
Dzięki wsparciu Funduszy Europejskich możliwa będzie realizacja projektów naukowo - badawczych, które m.in. pozwolą stworzyć nowe lub doposażyć istniejące już jednostki badawcze w nowoczesną aparaturę i dodatkowe wyposażenie, co będzie skutkowało wzmocnieniem potencjału sfery B+R w naszym regionie. Nowoczesne technologie opracowane w laboratoriach wspartych ze środków UE pozwolą nie tylko na rozwój gospodarczy województwa lubelskiego, ale przyniosą również spektakularne efekty, które będą miały wpływ na funkcjonowanie dzisiejszego świata.
Wsparcie dla projektów dotyczących rozwoju infrastruktury B+R organizacji badawczych świadczy o tym jak ważne dla władz województwa lubelskiego jest prowadzenie wysoko zaawansowanych prac we współpracy ze środowiskiem naukowym. Planowane badania naukowe realizowane w projektach mają często charakter interdyscyplinarny i dotyczą wielu dziedzin nauki.