Fundusze Europejskie dla Lubelskiego

Za nami dwudniowe wyjazdowe posiedzenie Komitetu Monitorującego Fundusze Europejskie dla Lubelskiego 2021-2027 (KM FEL) w Tomaszowie Lubelskim i Zamościu. Obrady dotyczyły nie tylko kryteriów wyboru projektów, lecz również założeń projektów strategicznych w ramach przedsięwzięć pn. Rowerowe Roztocze oraz Green Human Space. Po zakończeniu obrad, członkowie KM FEL udali się na wizyty studyjne 8 projektów zrealizowanych bądź realizowanych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020 (RPO WL) oraz Funduszy Europejskich dla Lubelskiego 2021-2027 (FEL). W obradach i wizytach studyjnych uczestniczyli: Marszałek Województwa Lubelskiego Jarosław Stawiarski, Wicemarszałek Województwa Lubelskiego Piotr Breś oraz Przedstawicielki Komisji Europejskiej: Urszula Romańska, Aneta Sobotka oraz Aleksandra Kowalska.

Zarówno Tomaszów Lubelski, jak i Zamość to miejsca nieprzypadkowe na mapie Funduszy Europejskich. Obydwa miasta aktywnie wykorzystują możliwości, które stwarzają fundusze unijne. Tomaszów Lubelski w ramach RPO WL i FEL zrealizował 14 umów o łącznej wartości 73,14 mln zł, gdzie wartość wkładu z UE opiewała na 38,74 mln zł. Dane z Powiatu Tomaszowskiego także są imponujące – w obu perspektywach zawarto 346 umów na łączną kwotę ponad 1 mld 320 mln zł, w tym blisko 894 mln zł wkładu UE.

Z kolei Miasto Zamość w ramach RPO WL 2014-2020 i FEL zawarło 43 umowy na łączną kwotę 287,5 mln złotych i otrzymało wsparcie z Funduszy Europejskich na poziomie blisko 205 mln zł.

W związku z aktywnym pozyskiwaniem Funduszy Europejskich miasta te stały się miejscem wizyty KM FEL, który zapozna się z efektami projektów zrealizowanych, jak również postępem wdrażania projektów realizowanych.

Projekty strategiczne kluczowe dla rozwoju naszego regionu

Pierwszy dzień posiedzenia KM FEL (19 września 2024 r.) rozpoczął się od obrad pod przewodnictwem Marszałka Województwa Lubelskiego Jarosława Stawiarskiego w Tomaszowskim Domu Kultury w Tomaszowie Lubelskim (TDK). Uczestnicy posiedzenia zapoznali się z założeniami czterech kluczowych projektów o strategicznym znaczeniu dla rozwoju naszego regionu planowanych do realizacji na Roztoczu oraz w Powiecie Lubelskim, tj.:

1. „Rowerowe Roztocze. Drogi pieszo-rowerowe w obszarach miejskich”,
2. „Rowerowe Roztocze. Drogi pieszo-rowerowe w obszarach wiejskich”,
3. „Green Human Space – Kompleks Muzealno-Wystawienniczy”,
4. „Green Human Space – Zintegrowany rozwój społeczno-gospodarczy regionu poprzez rewitalizację terenów zielonych i obiektów kultury oraz stworzenie Regionalnego Centrum Turystyczno-Edukacyjnego w Pszczelej Woli”.

Pierwsze dwa projekty zaprezentował Burmistrz Tomaszowa Lubelskiego Wojciech Żukowski. Tomaszów Lubelski jest bowiem liderem Roztoczańskiego Związku Powiatowo-Gminnego, które przygotowuje realizację przedsięwzięcia o strategicznym znaczeniu dla naszego regionu pn. Rowerowe Roztocze. Wspomniane dwa projekty zakładają budowę dróg pieszo-rowerowych:

• na obszarach miejskich w ramach Działania 5.1 Niskoemisyjny transport miejski FEL o wartości ponad 18,1 mln euro, z czego prawie 15,3 mln euro to wsparcie z EFRR, natomiast ponad 700 tys. euro pochodzi z budżetu państwa oraz
• na obszarach wiejskich w ramach Działania 7.10 Turystyczne Lubelskie FEL o wartości ponad 38,6 mln euro, z czego 32,5 mln euro pochodzi z funduszy unijnych, natomiast 1,5 mln euro z budżetu państwa.

Obydwa projekty zostały zawarte w Kontrakcie Programowym Województwa Lubelskiego, a ich wartość łączna to 56,7 mln euro, z czego dofinansowanie z Funduszy Europejskich to 47,8 mln euro, natomiast 2,2 mln euro to wsparcie z budżetu państwa. Wkład samorządów wchodzących w skład Roztoczańskiego Związku Powiatowo-Gminnego to z kolei ponad 6,7 mln euro. Łączna długość tras rowerowych to 25,484 km na obszarach miejskich w 27 lokalizacjach na terenie gmin miejskich: Kraśnik, Krasnobród, Zwierzyniec, Tomaszów Lubelski, Janów Lubelski, Józefów, Frampol oraz 105,639 km tras rowerowych na obszarach wiejskich w powiatach: tomaszowskim, biłgorajskim, janowskim, kraśnickim i zamojskim. Zatem dzięki temu przedsięwzięciu do dyspozycji rowerzystów będzie 131,123 km tras rowerowych na Roztoczu. Oprócz tego powstanie 15 miejsc obsługi rowerzystów, 7 stacji ładowania pojazdów elektrycznych (w tym rowerów i skuterów) w miastach oraz parkingi dla rowerów.

Następnie Członek Zarządu Powiatu Lubelskiego Konrad Banach oraz Dyrektor Wydziału Rozwoju i Współpracy w Starostwie Powiatowym w Lublinie Waldemar Wapiński przedstawili założenia kolejnego przedsięwzięcia o strategicznym znaczeniu dla rozwoju województwa lubelskiego pn. Green Human Space. Przedsięwzięcie to również wynika z Kontraktu Programowego dla Województwa Lubelskiego i składa się z dwóch projektów:

• „Green Human Space – Kompleks Muzealno-Wystawienniczy” w ramach Działania 7.9 Zrównoważony rozwój dziedzictwa kulturowego, o wartości ponad 5,7 mln euro, z czego dofinansowanie z Funduszy Europejskich to blisko 4,9 mln euro. Projekt ten zakłada stworzenie Interaktywnego Muzeum Pszczelarstwa planowanego do realizacji na terenie jedynego w Europie Technikum Pszczelarskiego, renowację zabytkowego Młyna Wodnego
  w Osmolicach oraz odnowę terenów zlokalizowanych wokół młyna, przyczyniających się do zwiększania spójności społecznej dzięki umożliwieniu aktywnego uczestnictwa w kulturze i życiu społecznym oraz wykonanie ekspozycji - utworzenie interaktywnych przestrzeni i ścieżek edukacyjnych. Ekspozycja zostanie zlokalizowana w Pszczelej Woli na działkach o powierzchni ponad 25 ha, będących własnością Powiatu Lubelskiego. Szacuje się, że obiekty te odwiedzi 2,5 osób rocznie;
• „Green Human Space – Zintegrowany rozwój społeczno-gospodarczy regionu poprzez rewitalizację terenów zielonych i obiektów kultury oraz stworzenie Regionalnego Centrum Turystyczno-Edukacyjnego w Pszczelej Woli” w ramach Działania 11.4 Rewitalizacja obszarów innych niż miejskie, o wartości ponad 8,2 mln euro, z czego dofinansowanie z Funduszy Europejskich to 7 mln euro. Inwestycja ta dotyczy rewitalizacji i nadania nowych funkcji społeczno-gospodarczych zabytkowemu kompleksowi Zespołu Pałacowo – Parkowego w Pszczelej Woli oraz zdegradowanym i zaniedbanym terenom przyległym. Zrewitalizowany zostanie zabytkowy dworek Rohlandów o pow. ok. 400 m2 oraz park dworski o pow. 6,5 ha. Planuje się również odnowienie ekosystemu łąkowo-wodnego, utworzenie arboretum, przeprowadzenie prac konserwatorskich w celu zabezpieczenia drzewostanu zabytkowej 200 -letniej alei lipowej obok szosy z Prawiednik do Pszczelej Woli o długości ok. 550 m oraz odtworzenie dawnego, zdegradowanego traktu spacerowego, jak również zainstalowanie energooszczędnego oświetlenia parkowego, czy też systemów nawadniania. Łączny obszar objęty procesami rewitalizacji to aż 35 ha.

Wartość obydwu projektów to 13,9 mln euro, z czego 11,9 mln euro to wsparcie unijne.

Wyzwania w obszarze EFS+ oraz przegląd śródokresowy

Uczestniczące w XVI posiedzeniu KM FEL Przedstawicielki Komisji Europejskiej (KE) z Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego, Urszula Romańska i Aneta Sobotka przedstawiły zagadnienia związane z wyzwaniami w obszarze polityki rynku pracy, edukacji i polityki społecznej.

Z kolei Przedstawicielka KE z Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej, Aleksandra Kowalska omówiła kwestie przeglądu śródokresowego programów, planowanego do końca tego roku. Przegląd śródokresowy wynika z art. 18 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 z dnia 24 czerwca 2021 r. tj. rozporządzenia ogólnego. Jest to mechanizm monitorowania i oceny postępów realizacji programu w trakcie jego wdrażania, który służy lepszemu dostosowaniu, ukierunkowaniu na rezultaty wsparcia finansowanego ze środków unijnych, a co za tym idzie osiągnięciu w sposób efektywny i skuteczny celów określonych w programach.

Kryteria wyboru projektów

Przedmiotem obrad XVI posiedzenia KM FEL były również kryteria wyboru projektów w następujących obszarach wsparcia: transport niskoemisyjny, rewitalizacja przestrzeni miejskich i wiejskich, zrównoważony rozwój dziedzictwa kulturowego, bezpieczeństwo ekologiczne, ochrona bioróżnorodności, a także wsparcie usług zdrowotnych i edukacyjnych.

Zaprezentowane zostały kryteria wyboru projektów dla kolejnych 9 naborów wniosków o dofinansowanie, z czego 6 dla naborów w ramach EFRR w działaniach:

• 5.1 Niskoemisyjny transport miejski (typ projektu nr 4)- tryb niekonkurencyjny,
• 7.10 Turystyczne Lubelskie (typ projektu nr 1) - tryb niekonkurencyjny,
• 7.9 Zrównoważony rozwój dziedzictwa kulturowego (typy projektu nr 1 a-c, 2 a-c, 3-7) - tryb niekonkurencyjny,
• 11.4 Rewitalizacja obszarów innych niż miejskie (typ projektu nr 1)- tryb niekonkurencyjny,
• 3.3 Bezpieczeństwo ekologiczne oraz dostosowanie do zmian klimatu i zapobieganie powodziom i suszy w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskich Obszarów Funkcjonalnych (typy projektu nr 1-6), projekty wybierane w sposób niekonkurencyjny,
• 3.9 Ochrona bioróżnorodności na obszarach objętych formami ochrony przyrody (typ projektu nr 8), projekty wybierane w sposób konkurencyjny,

oraz dla 3 naborów w ramach EFS+, tj. dla Działań:

• 8.6 Usługi zdrowotne (typ projektu nr 2 b), tryb konkurencyjny,
• 8.6 Usługi zdrowotne (typ projektu nr 2 f), tryb konkurencyjny,
• 10.1 Skuteczna edukacja (typy projektu nr 3, 4), tryb konkurencyjny.

Zatwierdzenie przez KM FEL kryteriów wyboru projektów pozwoli na ogłoszenie kolejnych naborów w ramach perspektywy finansowej na lata 2021-2027.

Wizyty studyjne w Tomaszowie Lubelskim

Jeszcze tego samego dnia, po zakończeniu obrad Komitetu odbyły się wizyty studyjne na terenie Tomaszowa Lubelskiego, których celem było zapoznanie Członków Komitetu z efektami zrealizowanych projektów współfinansowanych z RPO WL oraz prezentacja obecnie realizowanych projektów współfinansowanych z programu FEL.

Członkowie Komitetu wzieli udział w spacerze po zabytkowym Rynku w Tomaszowie Lubelskim, podczas którego Gości na Rynku przywitał Hejnał Miasta odegrany z wieży dawnej Remizy Strażackiej (obecnie Szkoły Muzycznej I stopnia), a Zastępca Burmistrza Tomaszowa Lubelskiego, Renata Miziuk przedstawiła historię Miasta, zaprezentowała jego najcenniejsze zabytki oraz omówiła założenia planowanego projektu rewitalizacji Miasta w ramach FEL.

Następnie KM FEL zapoznał się z postępem realizacji projektu o strategicznym znaczeniu dla naszego regionu pn. „Polityka Senioralna EFS+”, realizowanego w ramach Działania 8.5 Usługi społeczne FEL na przykładzie działań podejmowanych w Tomaszowie Lubelskim, jako jednego z 36 gmin realizujących to przedsięwzięcie. Beneficjentem projektu jest Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Lublinie (ROPS). Celem projektu jest poprawa dostępu do usług społecznych i zdrowotnych blisko 7 tys. seniorów w wieku 65 lat i więcej, w szczególności dla osób w niekorzystnej sytuacji oraz dla ich opiekunów z 36 gmin z terenu województwa lubelskiego. Wartość projektu to ponad 27,2 mln zł, w tym dofinansowanie z UE to 23,1 mln zł, natomiast wartość działań realizowanych przez Miasto Tomaszów Lubelski wynosi 1,3 mln zł, z czego dofinansowanie z UE to 1,2 mln zł.

Ostatnią wizytą studyjną pierwszego dnia posiedzenia KM FEL była Parafia Prawosławna PW. Św. Mikołaja Cudotwórcy w Tomaszowie Lubelskim, w której Ksiądz Dariusz Wasiluk – Proboszcz Parafii przedstawił historię obiektu, zaprezentował prace przeprowadzone z funduszy europejskich oraz przybliżył informacje na temat projektu pn. „Zabytkowa cerkiew prawosławna w Tomaszowie Lubelskim - dokończenie remontu konserwatorskiego”, zrealizowanego w ramach Działania 7.1 Dziedzictwo kulturowe i naturalne RPO WL. W ramach projektu wykonano roboty budowlano-konserwatorskie, m.in. dach prezbiterium, poprawienie schodów prowadzących na chór oraz wieżę dzwonnicy, posadzki wewnętrzne, stolarkę drzwiową wewnętrzną, schody zewnętrzne bocznej nawy głównej czy prace konserwatorskie polichromii wewnętrznej. Wartość projektu to ponad 2,23 mln zł, z czego blisko 1,55 mln zł to wsparcie z UE. Warto dodać, że lokalizacja w ścisłym centrum miasta stanowi lokalną atrakcję turystyczną, na szlaku turystycznym „Śladami wschodniosłowiańskiej tradycji”.

Z kolei 20 września 2024 r. KM FEL odwiedził jeszcze Ośrodek Sportu i Rekreacji „Tomasovia” (OSIR) w Tomaszowie Lubelskim. Obiekt ten został zmodernizowany dzięki realizacji projektu pn. „Modernizacja kompleksu sportowego OSIR Tomasovia obejmująca modernizację zdegradowanych budynków OSIR Tomasovia oraz remont budynku hali sportowej OSIR z zapleczem administracyjno-socjalnym” w ramach Działania 13.3 Rewitalizacja obszarów miejskich RPO WL. Zakres prac obejmował m.in.:

• budowę krytej pływalni wraz z zagospodarowaniem terenu (w tym parking);

• powstanie nowoczesnej siłowni;

• remont i termomodernizację hali sportowej z zapleczem administracyjno-technicznym;

• przygotowanie 75 miejsc parkingowych.

Wartość projektu to ponad 34 mln zł z czego wsparcie z UE wyniosło 15,6 mln zł. Z kompleksu sportowego każdego roku korzysta ponad 100 tys. osób. Podczas wizyty w OSIR uczestnicy będą mieli okazję obserwować zawody sportowe odbywające się w obiekcie.

Po wizycie w OSIR KM FEL udał się na wizyty studyjne do projektów realizowanych bądź zrealizowanych w Zamościu.

„Perła Renesansu” z Funduszami Europejskimi w tle

Zamość to nie tylko piękna historia i architektura, ale też miasto ludzi z piękną duszą. To tu zrealizowano dwa, jakże ważne projekty: „Lubelskie pomaga Ukrainie – utworzenie tymczasowego miejsca pobytu w Zamościu przy ul. Zagłoby 8” oraz „Utworzenie Centrum Integracji dla obywateli państw trzecich, w tym migrantów w województwie lubelskim”. Projekty te zostały zrealizowane przez ROPS w ramach RPO WL i FEL.

Projekt „Lubelskie pomaga Ukrainie – utworzenie tymczasowego miejsca pobytu w Zamościu przy ul. Zagłoby 8” opiewał na kwotę 6,1 mln zł z Działania 13.2 Infrastruktura usług społecznych RPO WL i polegał na budowie mieszkań tymczasowego pobytu dla uchodźców, w szczególności matek z dziećmi, osób z niepełnosprawnościami czy starszych. W tym celu dokonano rozbudowy istniejącego już budynku przy ul. Zagłoby 8 w Zamościu (należącego do Samorządu Województwa Lubelskiego), w którym od początku 2021 roku mieścił się Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy, wraz z wyposażeniem go w sprzęt umożliwiający realizację przewidzianych w projekcie funkcji mieszkaniowych i społecznych. Projekt zrealizowano w terminie od czerwca 2022 roku do października 2023 roku, a oficjalne otwarcie obiektu miało miejsce 1 grudnia 2023 r. W ramach przedsięwzięcia utworzono 10 mieszkań o charakterze wspomaganym dla osób uciekających z terenu Ukrainy w związku z atakiem Federacji Rosyjskiej. Poza mieszkaniami z aneksem kuchennym i łazienką powstały też sala zabaw dla dzieci, świetlica integracyjna z multimedialną salą spotkań, gabinety dla specjalistów świadczących usługi społeczne, m.in. pedagoga, psychologa czy prawnika.

Z kolei „Utworzenie Centrum Integracji dla obywateli państw trzecich, w tym migrantów w województwie lubelskim” to wieloetapowy projekt z Działania 8.3 Integracja społeczno-gospodarcza obywateli państw trzecich FEL. Wartość projektu wynosi 14, 5 mln zł, w tym dofinansowanie UE ponad 13,7 mln zł. Celem projektu jest zapewnienie kompleksowego wsparcia mającego na celu integrację obywateli państw trzecich, czyli osób spoza Unii Europejskiej, w tym migrantów oraz osób im towarzyszących z jednoczesnym uwzględnieniem migracji osób wywołanej atakiem Federacji Rosyjskiej na Ukrainę. Szacuje się, że wsparcie w ramach Centrum uzyska 1,5 obywateli państw trzecich, z czego wsparciem w formie szkoleń/kursów objętych zostanie min. 600 uczestników projektu a 360 uzyska kwalifikacje i kompetencje. Ten projekt również realizuje ROPS. Uroczyste otwarcie Centrum Integracji dla Obywateli Państw Trzecich w Zamościu miało miejsce 21 czerwca br. podczas pikniku integracyjnego w ramach obchodów „Dnia Uchodźcy”.

Ostatnim etapem wizyt studyjnych były jeszcze 3 projekty zrealizowane przez Miasto Zamość, tj.:

1. „Rewitalizacja Starego Miasta w Zamościu” w ramach Działania 13.3 Rewitalizacja obszarów miejskich RPO WL, o wartości blisko 25,3 mln zł, z czego ponad 15,8 mln zł to wsparcie z Funduszy Europejskich;
2. „Rewitalizacja Rotundy Zamojskiej w Zamościu” w ramach Działania 7.1 Dziedzictwo kulturowe i naturalne RPO WL o wartości 7,7 mln zł, z czego ponad 6,4 mln zł to wsparcie z Funduszy Europejskich;

oraz

3. „Budowa obiektów dla zwierząt zagrożonych wyginięciem na terenie Ogrodu Zoologicznego w Zamościu, pełniącego funkcję przygranicznego ośrodka kwarantannowania i przetrzymywania zwierząt nielegalnie wwiezionych do strefy Schengen - kontynuacja projektów zrealizowanych w latach 2009-2015, współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego” w ramach Działania 7.2 Ochrona różnorodności przyrodniczej RPO WL o wartości blisko 31,5 mln zł, z czego wsparcie UE to 18,7 mln zł.

***

Zachęcamy do śledzenia szczegółowych informacji na stronie internetowej: https://funduszeUE.lubelskie.pl/ w zakładce: Komitet Monitorujący Fundusze Europejskie dla Lubelskiego 2021-2027/Posiedzenia Komitetu Monitorującego.